Op woensdag 13 januari 2021 vond de themasessie Digitale Inclusie plaats. Dit was een online netwerkbijeenkomst met bijdragen voor en door de partners van de Digital Literacy Coalition (DLC). Het doel was om het gesprek tussen de partijen te faciliteren, zodat verbinding, samenwerking en kennisdeling kan ontstaan. Onderstaand vinden jullie in grote lijnen een terugblik op de sessie en de uitkomsten.
Intro
Momenteel richten we ons op het (verder) opzetten en concretiseren van vier proeftuinen: onderwijs, werk, digitale inclusie en gezondheid. De DLC zet zaken in werking, en zorgt voor coördinatie en samenhang. We brengen partners samen, bijvoorbeeld in dit soort themasessies, zodat verbinding kan ontstaan, projecten impact hebben en we ze ook elders kunnen uitrollen. Het programma van de themasessie bestond uit bijdragen van drie sprekers: Mariça van de Weerd vertelde over de rol die Digitale Geletterdheid speelt bij Biblionet Groningen, Marcel Werkman vertelde over trajecten voor digitale vaardigheden binnen het Alfa College en Joëlle Swart ging in op lopend onderzoek naar digitale geletterdheid, met een focus op digitale inclusie, van de Rijksuniversiteit Groningen.
Mariça van de Weerd – Senior adviseur sociaal domein en laaggeletterdheid bij Biblionet Groningen
Een bibliotheek is tegenwoordig veel meer dan een plek met boeken. Biblionet Groningen heeft lokale bibliotheken en werkt daarbij vanuit een provincie-brede ondersteunende rol aan de bibliotheken in de lokale gemeenschap. Men bereikt in het ommeland een brede doelgroep. In lopende projecten, gesprekken, en strategie wordt de missie van ‘iedereen one-level-up qua digitale geletterdheid’ zoveel mogelijk meegenomen. Onlangs is door de bibliotheken een nieuw convenant ondertekend: voor de komende vier jaar is afgesproken wat landelijk de maatschappelijke opgaven zijn: waaronder participatie in de digitale samenleving, werken aan geletterdheid en leven lang ontwikkelen. Hoe ziet participatie in de digitale samenleving eruit? Vanuit de landelijke maatschappelijke opgaven, onze strategie en o.a. de wettelijke taak om te innoveren, ontwikkelen we visie op een thema zoals participatie in de digitale samenleving. Biblionet ontvangt financiering vanuit gemeente en de provincie. Het provinciale geld is onder meer bedoeld om te innoveren en te vernieuwen. Zo zijn er binnen Biblionet projecten waarbij one-level-up een plek krijgt. Belangrijk om te weten is dat Biblionet Groningen veel in gezamenlijkheid doet, en graag wil samenwerken in projecten, ook in DLC-verband. Biblionet Groningen betrekt inwoners op veel verschillende manieren. In de strategie voor de komende drie jaar willen we inwoners/partners/bedrijven meer betrekken bij bijvoorbeeld de programmering (60% door anderen/40% zelf). We willen toe naar een platform waar community’s onderdeel van uitmaken. Dit is een thema dat onderdeel uitmaakt van een leven lang ontwikkelen. Vanuit de deelnemers was er interesse of Biblionet Groningen zich ook richt op ouderen en financiële weerbaarheid (denk aan phishing). Op dit thema zijn verschillende samenwerkingen, bijvoorbeeld met seniorweb, en er zijn meerdere cursussen speciaal voor 55+.
Marcel Werkman – Manager Educatie en Inburgering bij Alfa College
Het Alfacollege is vorig jaar gestart met trajecten voor certificering van digitale vaardigheden, zodat mensen een diploma kunnen krijgen na een cursus over digitale vaardigheden. Het is een laagdrempelig traject, waar deelnemers in kleine groepjes basisvaardigheden leren. Zo gaan de deelnemers bijvoorbeeld bezig met het bedienen van een telefoon en het aanmaken van een e-mailaccount. Ook zijn ze bezig met een ander traject, gericht op een iets oudere doelgroep en in de avonduren. De cursus is van een iets hoger niveau en richt zich op zaken als cyber security en phishing. We weten dat er een grote groep is met minder digitale vaardigheden, maar het is lastig om die groep bij het Alfacollege of op andere plekken te krijgen. Hoe bereik je de gewenste doelgroep? De coronacrisis maakt dit extra lastig. Verder wil het Alfacollege zich ontwikkelen naar een breder portfolio en cursusaanbod, onder meer door het aanbieden van keuzedelen op veel verschillende niveaus. Hierbij wordt samengewerkt met de Taalhuizen en de WIJ-teams. Dit zorgt ook voor betere toevoer. Een deel van het cursusaanbod van het Alfacollege wordt gesubsidieerd, maar een deel van de producten wordt vanuit een commerciële kant in de markt gezet. Onderwijs dat zich op inburgeren richt was al commercieel, dus daar is al ervaring mee opgedaan. Het is echter relatief nieuw om op commerciële basis op het MBO dit soort aanbod te hebben. Verder is het interessant om te kijken hoe de stap van informeel naar formeel onderwijs verkleind zou kunnen worden. Wellicht is het interessant om aan te haken bij een afstudeeronderzoek waar Madelon van Oostrom (Hanzehogeschool) bij betrokken is. Dit geldt ook voor Biblionet Groningen.
Joëlle Swart – Postdoctoraal onderzoeker Mediastudies en Journalistiek
Digitale geletterdheid is een voorwaarde voor digitale inclusie in de samenleving. Digitale geletterdheid omvat onder meer: vaardigheden, competenties, inzicht en vertrouwen in de bestaande digitale technologie. Onderzoek waar de RUG nu mee bezig zijn is vooral fundamenteel, vanuit het gebruikersperspectief. We stellen de vraag: wat betekent het om niet digitaal vaardig te zijn?
Met subsidie van NWO zijn we bezig met een vierjarig project met meerdere partners binnen de DLC (SKSG, Alfacollege en Biblionet) en daarbuiten (Koninklijke Bibliotheek en Ministerie BZK). Onder dit traject vallen twee promotietrajecten, gericht op kinderen van 8 tot 12 jaar en laaggeletterden. Het bouwt voort op eerder onderzoek bij SKSG en het Alfacollege. We richten ons niet alleen op de BSO, maar ook op de gezinscontext. Onderzoeksvragen in het traject zijn: zijn er verschillen in digitale geletterdheid tussen gezinnen met een meer of minder kwetsbare achtergrond? Hoe verhoudt wat er op school/BSO gebeurt zich met de gezinscontext? Het onderzoek wordt uitgevoerd door promovendus Denise Mensonides. Het tweede traject wordt gedaan door promovendus Alex Smit: hij richt zich op laaggeletterde volwassenen (in samenwerking met Alfa, KB, Biblionet). Onderzoeksvragen zijn: Wanneer ervaren laaggeletterden digitale vaardigheden als waardevol voor het dagelijks leven? Wat is er vanuit dat perspectief nodig/van belang om mee te doen in de maatschappij?
Ook doet de RUG momenteel een project dat zich richt op digitale geletterdheid in bibliotheken, in het kader van informatiepunten van de digitale overheid. Dit project wordt uitgevoerd met de Erasmus Universiteit en de Open Universiteit. De onderzoeksvraag is: hoe werkt het opdoen van digitale vaardigheden in een informele context? Wat verwachten mensen van de hulp die ze krijgen in de bibliotheek, wat zijn drempels, en wat zijn overwegingen om wel/niet door te gaan met cursussen? Hoe kunnen bibliotheekmedewerkers participatie vergroten en ondersteunen bij digitale vraagstukken? Het onderzoek is de afgelopen maanden uitgevoerd, maar werd enigszins bemoeilijkt door corona. Er zijn observaties bij bibliotheken op drie locaties gedaan (in Stadskanaal, Venlo en Rotterdam) en interviews met bezoekers en medewerkers afgenomen.
Afsluiting en vervolg
De komende tijd is de DLC bezig met het verder concretiseren van de vier proeftuinen. We willen een aanvraag bij het NPG gaan indienen voor de proeftuin Digitale Inclusie. Graag willen we jullie vragen om hierover mee te denken. Als hier ideeën voor zijn of als iemand hier over door wil praten dan nodigen we jullie daartoe van harte uit. Neem dan contact op met Donjali en/of Brigit. Tot slot: op donderdag 18 februari organiseren we de volgende themasessie Werk. Als je je nog niet hebt aangemeld, kan dat hier. Tot dan!